Η φετινή προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αντικατάσταση των ρωσικών ροών φυσικού αερίου ενδέχεται να αποτύχει, σύμφωνα με τους αναλυτές οι οποίοι προβλέπουν περαιτέρω προβλήματα στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Το πλάνο της Ε.Ε. θεωρείται μείζονος σημασίας έπειτα από τη μείωση των ροών εκ μέρους της Gazprom κατά 60%. Η Επίτροπος Ενέργειας Kadri Simson αναμένεται να συναντηθεί με τους υπουργούς Ενέργειας των κρατών-μελών της Ε.Ε. για τη μελέτη πιθανών εναλλακτικών λύσεων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ζήτησης και των εκτάκτων σχεδίων για την αποφυγή κρίσης.
Παρ’ όλα αυτά, οι ευρωπαϊκές προσπάθειες είναι πολύ πιθανό να αποδειχθούν απέλπιδες.
Το 2021 η Ε.Ε. εισήγαγε 155 κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου από τη Ρωσία. To μπλοκ έχει προτείνει την αντικατάσταση αυτών με LNG, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βελτίωση της θέρμανσης των κατοικιών, διαφοροποίηση των αγωγών ροής φυσικού αερίου, προώθηση χρήσης βιομεθανίου και ηλιακή ενέργεια οι οποίες στο σύνολό τους θα αντισταθμίσουν περίπου 102 bcm ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία της REPowerEU και ανάλυση της TS Lombard.
Tο στέλεχος της TS Lombard, Christopher Granville, όμως, τόνισε πως το ευρωπαϊκό σχέδιο είναι «υπερβολικά αισιόδοξο».
«Πέραν της λειτουργίας γερμανικών τερματικών σταθμών υποδοχής LNG, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Ρωσία είναι σημαντική πάροχος της αγοράς αυτής, κάτι το οποίο αναδεικνύει τον άθλο που καλείται να εκπληρώσει η Ένωση».
Το ποσοστό εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ε.Ε. έχει ήδη μειωθεί από το 45% του Απριλίου του 2021 στο 31% του συνόλου τον Απρίλιο του 2022, με τα ποσοστά ροής μέσω αγωγών να έχουν μειωθεί από το 40% πέρυσι στο 26% φέτος.
Παρ’ όλα αυτά, οι εισαγωγές LNG έχουν φτάσει υψηλά επίπεδα ρεκόρ, με 12,6 bcm να έχουν εισαχθεί μόνο τον Απρίλιο, καταγράφοντας ετήσια αύξηση της τάξης του 36%.
Εκβιασμός
Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις εκπροσώπου της Κομισιόν στο CNBC, τόσο η Gazprom όσο και το Κρεμλίνο χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο ως «μοχλό εκβιασμού»: «Μετά από τη μονομερή απόφαση της Gazprom για την άρση παροχής φυσικού αερίου σε ορισμένα κράτη-μέλη της Ένωσης και δεδομένων των χαμηλών, για την εποχή, ευρωπαϊκών αποθεμάτων φυσικού αερίου, η κίνηση εκ μέρους της εταιρείας αποδεικνύει εκ νέου πως η Ρωσία δεν πρόκειται για μία σταθερή πάροχο φυσικού αερίου. Παράλληλα, οι κινήσεις αυτές μας προσφέρουν περαιτέρω κίνητρα για την επιτάχυνση και επίτευξη των στόχων του προγράμματος REPowerEU και την απαγκίστρωση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Οι κυρώσεις κατά του ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα θα τεθούν σε ισχύ φέτος, ενώ το πρόγραμμα REPowerEU θα επιταχύνει τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα μειώσει την ενεργειακή κατανάλωση και θα μας οδηγήσει σε συνεργασία με νέους παρόχους πολύ πιο αξιόπιστους από τη Ρωσία».
Η προσπάθεια της Κομισιόν και των ευρωπαϊκών κρατών για την απαγκίστρωση αυτή από τη «ρωσική αρκούδα» οδήγησε πρόσφατα και στη σύναψη Μνημονίου Συνεργασίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ για την παροχή LNG από την ανατολική Μεσόγειο.
«Συμφωνήσαμε, παράλληλα, με τη Νορβηγία για την μακροπρόθεσμη ενίσχυση των διμερών μας ενεργειακών σχέσεων και την καταπολέμηση των υψηλών ενεργειακών τιμών, όπως επίσης και στην επίτευξη των κλιματικών μας στόχων. Παράλληλα, έχουμε συνάψει συνεργασίες με άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν».
Παρά την πληθώρα των επιλογών και προσπαθειών αυτή, ο Granville προβλέπει πως η μετάβαση από το ρωσικό αέριο θα κοστίσει αδρά στους Ευρωπαίους.
«Η Ε.Ε., σε γενικό βαθμό, θα κληθεί να πληρώσει πολύ παραπάνω για τους υδρογονάνθρακες, ενώ η Ρωσία θα συνεχίσει να εξάγει φθηνό πετρέλαιο και φυσικό αέριο στις ασιατικές χώρες».
«Δελτία» ενέργειας
Μεγάλη ανησυχία προκαλεί και η πιθανότητα ολικού εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο, τη στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται πως δεν έχει τέλος.
Σύμφωνα με ανάλυση του Takahide Kiuchi του Nomura Research Institute «εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύ πιθανό πως θα θέσει ολικό εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο, δεδομένης της πρόσφατης απόφασης των G7 για απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Σε αυτή την περίπτωση η Ε.Ε. αναμένεται πως θα κάνει την πρώτη κίνηση στο γεωπολιτικό σκάκι».
Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, ο Kiuchi προβλέπει πως η ευρωπαϊκή οικονομία θα πληγεί ιδιαίτερα, ενώ η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας θα αποκτήσει αρνητικό πρόσημο.
Το ΔΝΤ έχει ήδη προειδοποιήσει πως περαιτέρω κυρώσεις κατά της Ρωσίας από τις ανεπτυγμένες, βιομηχανοποιημένες οικονομίες θα οδηγήσουν σε δριμύτερη αύξηση των τιμών ενέργειας, πλήττοντας σημαντικά τα νοικοκυριά και αποσταθεροποιώντας τις αγορές. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεψε πως σε τέτοια περίπτωση, η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη ενδέχεται να μειωθεί μέχρι και κατά 2%.