Εάν είναι φανερό ότι ο σημερινός εργαζόμενος δουλεύει πολύ σκληρά, μόνο και μόνο για να μπορεί να πληρώνει τους λογαριασμούς του, τουλάχιστον είναι παρήγορο να αντιληφθεί ότι δεν είναι ο μόνος: το αυξανόμενο κόστος της στέγασης και της υγειονομικής περίθαλψης, σε συνδυασμό με την εξαφάνιση των θέσεων εργασίας μεσαίας εξειδίκευσης κάνουν σε μεγάλο βαθμό δύσκολη τη ζωή στους εργαζομένους στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.
Αυτό είναι ένα συμπέρασμα του McKinsey Global Institute, μιας ερευνητικής μονάδας της μεγάλης αυτής εταιρείας συμβούλων, που διαπίστωσε ομοιότητες στις οικονομικές μεταβολές που συντελέστηκαν από το 2000 και μετά σε 22 ανεπτυγμένες χώρες. Πολλές χώρες στην Ευρώπη και την Ασία, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ έχουν απολαύσει ισχυρές αγορές εργασίας τα τελευταία χρόνια, ωστόσο οι αμοιβές είναι μάλλον ανομοιογενείς.
Οι θέσεις εργασίας που απαιτούν ικανότητες μεσαίου επιπέδου, όπως π.χ. Διοικητικές θέσεις σε γραφεία, ή οι θέσεις εργασίας γενικότερα στην παραγωγή, χωρίς υψηλή ή καθόλου εξειδίκευση, «χάνονται» στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αφήνοντας ένα πολωμένο εργατικό δυναμικό υψηλών και χαμηλών ικανοτήτων. Εν τω μεταξύ, το αυξανόμενο κόστος – ειδικά για τη στέγαση – απορροφά μεγάλο μέρος των μισθολογικών αυξήσεων που οι εργαζόμενοι έχουν δει στον 21ο αιώνα, σύμφωνα με την ίδια μελέτη.
“Οι εργαζόμενοι με ειδίκευση μεσαίου επιπέδου, συνεπώς και μεσαίου εισοδήματος έχουν σχεδόν αποσυρθεί από την αγορά εργασίας”, σύμφωνα με την έκθεση. Οι νέοι, οι οποίοι ανέρχονται σε περίπου 180 εκατομμύρια άτομα στις χώρες του δείγματος, έχουν επίσης δει τις θέσεις εργασίας τους να μειώνονται. Όσοι είναι ηλικίας από 15 έως 30 ετών έχουν «δυσκολία στην επίτευξη καλά πληρωμένων και υψηλής ποιότητας θέσεων εργασίας» και «αυξήσεις στα έξοδα στέγασης, την ώρα που διαπιστώνεται πολύ χαμηλότερα έσοδα σε σχέση με εκείνα που είχαν επιτευχθεί από αυτήν την ηλικιακή ομάδα πριν από δύο δεκαετίες».
Η μελέτη – “Η κοινωνική σύμβαση στον 21ο αιώνα” – προέρχεται από στοιχεία που συλλέχθηκαν από 22 ανεπτυγμένες χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Ένα σημαντικό εύρημα από τη μελέτη της McKinsey είναι ότι οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές όλο και περισσότερο μένουν μόνοι τους -χωρίς κοινωνική προστασία- για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής. Ένα παράδειγμα είναι ότι οι συλλογικές συμβάσεις κάλυπταν το 44% των εργαζομένων κατά μέσο όρο το 2000. Αυτό το ποσοστό έπεσε στο 38% κατά την περίοδο έως το 2017, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία.
Αγοράστε περισσότερα πράγματα
Βεβαίως, η παγκοσμιοποίηση, η ανάθεση εργασιών σε εξωτερικούς συνεργάτες και άλλες αλλαγές, έχουν ωφελήσει δεκάδες εκατομμύρια εργαζομένων, μειώνοντας το κόστος των περισσότερων υπηρεσιών που αυτοί μπορούν να επιλέξουν. Σήμερα, μπορείτε να εργαστείτε έξι εβδομάδες λιγότερες μέσα σε ένα χρόνο και ωστόσο να είστε σε θέση να αγοράσετε ακόμα την ίδια ποσότητα εξοπλισμού και υπηρεσιών, ρούχα, έπιπλα, αναψυχή κι επικοινωνίες όπως το 2000. Όλοι οι άλλοι τομείς διατηρούνται σταθεροί ως προς το κόστος, όπως διαπιστώνει η μελέτη της McKinsey σε δείγμα 10 χωρών.
Ωστόσο, άλλα βασικά έξοδα έχουν αυξηθεί και απορροφούν μεγάλο μέρος των μισθολογικών αμοιβών που έχουν κερδίσει οι εργαζόμενοι τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Οι μέσες αμοιβές αυξήθηκαν κατά μέσο όρο μόλις 0,7% ετησίως στις 22 ανεπτυγμένες χώρες μεταξύ 2000 και 2018, δηλαδή λιγότερο από το μισό του μέσου ετήσιου ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ (που αυξήθηκε μεσοσταθμικά κατά 1,6% μέσα στην ίδια χρονική περίοδο).
Το Ηνωμένο Βασίλειο επλήγη ιδιαίτερα σκληρά, με αιχμές στο κόστος της στέγασης, της εκπαίδευσης και της υγειονομικής περίθαλψης, τα οποία απορροφούν το 107% του μέσου εισοδήματος, όπως η McKinsey παρουσιάζει στη μελέτη της. Η Γαλλία τα πήγε λίγο καλύτερα, με τα τρία αυτά κόστη να καταναλώνουν το 87% των εισοδημάτων, ενώ οι καταναλωτές των ΗΠΑ και της Αυστραλίας είδαν ότι οι δαπάνες αυτές φτάνουν το 54% των εσόδων τους.
Ακόμα, ευρύτερα, οι αλλαγές στις οικονομίες έχουν επηρεάσει τη μεσαία τάξη. Από το 2000, επτά εκατομμύρια θέσεις εργασίας μεσαίου επιπέδου και μεσαίου μισθού, εξαφανίστηκαν σε 16 ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ λόγω της αυτοματοποίησης και της μετατόπισης των θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών – αν και ο ρυθμός απώλειας τέτοιων θέσεων εργασίας επιβραδύνθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ. Οι εργαζόμενοι με μεσαίες δεξιότητες στο Βέλγιο, τη Γαλλία και την Ελλάδα επλήγησαν ιδιαίτερα, αναφέρει η McKinsey.
“Η αύξηση των θέσεων εργασίας υψηλής ειδίκευσης προσφέρει πραγματικές ευκαιρίες στους εργαζόμενους να ανεβαίνουν την κλίμακα εισοδήματος αν είναι σε θέση να αυξήσουν τα επίπεδα των δεξιοτήτων τους”, αναφέρει η έκθεση. “Παράλληλα, όμως, συνεπάγεται μείωση των ευκαιριών και στασιμότητα των μισθών για ένα σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων που απασχολούνται σε θέσεις μεσαίου επιπέδου δεξιοτήτων”.