Το 2026 θα μπορούσε να είναι μια καθοριστική στιγμή για την ευρωπαϊκή οικονομία. Το διπλό «χτύπημα» των νέων κανόνων της Ε.Ε. για τις δαπάνες και το κλείσιμο της στρόφιγγας του χρήματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δημιουρήσει μια «μαύρη τρύπα» στους προϋπολογισμούς των υπερχρεωμένων χωρών, ιδίως της Γαλλίας και της Ιταλίας, ενδεχομένως λίγους μήνες πριν από τις κρίσιμες εκλογές και στις δύο χώρες.
«Υπάρχει κίνδυνος ότι αν δεν επενδύσουμε αρκετά, τότε θα επιστρέψουμε στη χαμένη δεκαετία του 2010», δήλωσε το στέλεχος του think tank Jacques Delors Institute, Νιλς Ρέντεκερ.
Οι οικονομίες της Νότιας Ευρώπης βυθίστηκαν σε μακροχρόνιες υφέσεις μετά την οικονομική κρίση της Ευρωζώνης το 2009, με το δημόσιο χρέος και την ανεργία να εκτοξεύονται εν μέσω συχνών κυβερνητικών αλλαγών. Οι οικονομίες που επλήγησαν περισσότερο, όπως η Ελλάδα, βρίσκονται πλέον κάτω από τα προ-κρίσης επίπεδα, μετά από μια δεκαετία και πλέον επίπονων μεταρρυθμίσεων.
Οι οικονομολόγοι έχουν επισημάνει τους κινδύνους που συνδέονται με το τέλος της μετα-πανδημικής χρηματοδότησης από την Κομισιόν. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν σε πράσινα και ψηφιακά έργα χωρίς αυτή τη χρηματοδότηση από τις Βρυξέλλες.
Οι χώρες με υπέρογκα χρέη είναι πιθανό να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος του σοκ και οι αναλυτές προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να πλήξει σκληρά τις οικονομίες, γεγονός που θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην πολιτική των εκάστοτε κρατών-μελών.
Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, δη των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρωζώνης μετά τη Γερμανία, έχουν λόγους να ανησυχούν. Οι επόμενες γαλλικές προεδρικές εκλογές είναι τον Απρίλιο του 2027, με τον Εμανουέλ Μακρόν να μην μπορεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα και την ακροδεξιά ηγέτιδα Μαρίν Λεπέν να κερδίζει ολοένα και μεγαλύτερη στήριξη. Οι ιταλικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το αργότερο μέχρι το τέλος του ίδιου έτους.
Αμβλύνοντας το πλήγμα
Προς το παρόν, οι χώρες εξαρτώνται από μια σειρά καθεστώτων στήριξης της Ε.Ε. που είχαν ως στόχο να αμβλύνουν το οικονομικό πλήγμα της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), ο οποίος οδήγησε για πρώτη φορά στην από κοινού έκδοση χρέους των ευρωπαϊκών χωρών. Τα μέτρα αυτά εξακολουθούν να παρέχουν μια σανίδα σωτηρίας στις χώρες με το μεγαλύτερο χρέος.
Η Ε.Ε. διοχετεύει δισεκατομμύρια ευρώ σε πράσινα και ψηφιακά έργα μέσω αυτού του ειδικού ταμείου, ύψους άνω των 700 δισεκατομμυρίων ευρώ τα οποία πρόκειται να εξαντληθούν στο τέλος του 2026.
Ομοίως, το «πάγωμα» των αυστηρών κανόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δημόσιες επιδοτήσεις, γνωστές ως κρατικές ενισχύσεις οι οποίες δίνουν στις πλουσιότερες χώρες ελευθερία κινήσεων όσον αφορά τη στήριξη των στρατηγικών τους βιομηχανιών, πρόκειται να λήξουν το 2025. Αν και αυτό δεν αναμένεται να επηρεάσει τους εθνικούς προϋπολογισμούς, πρόκειται σίγουρα να περιορίσει τα περιθώρια των κυβερνήσεων αυτών.
«Υπάρχει ένας δημοσιονομικός γκρεμός τον οποίο πλησιάζουμε», δήλωσε η Λίντια Κόρινεκ του think tank Zoe Institute for Future-fit economies.
Η πρόσφατη μεταρρύθμιση των κανόνων της Ε.Ε., η οποία έχει ως στόχο να προσφέρει στις χώρες περισσότερο χρόνο για να μειώσουν το χρέος και τις δαπάνες τους, θα μπορούσε να προσφέρει μόνο μια προσωρινή ανακούφιση για ορισμένες οικονομίες, οι οποίες ενδέχεται να χρειαστεί να πληρώσουν μεγαλύτερο λογαριασμό στην πορεία.
Σύμφωνα με τους μεταρρυθμισμένους κανόνες, οι χώρες της Ε.Ε. συμφώνησαν να αφαιρέσουν την ετήσια αύξηση των επιτοκίων από το 2025 έως το 2027 από τη δημοσιονομική προσαρμογή που απαιτείται από τις χώρες που ξεπερνούν το όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος της Ε.Ε.
Αυτοί οι πιο χαλαροί κανόνες έχουν σχεδιαστεί για να αμβλύνουν το πλήγμα για αρκετές χώρες που αναμένεται να αντιμετωπίσουν διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) τα επόμενα χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Γαλλίας.
Στην πράξη, η εξαίρεση αυτή θα επιτρέψει στη Γαλλία, της οποίας οι πληρωμές τόκων προβλέπεται να αυξηθούν κατά περίπου 0,2-0,3% του ΑΕΠ ετησίως, σύμφωνα με το think tank Bruegel, να εξοικονομήσει πάνω από 5 δισ. ευρώ ετησίως ενόψει του 2027.
Aυτό, παράλληλα, συνοδεύεται από ανησυχίες ότι οι χώρες της Ε.Ε. ενδέχεται να χρειαστεί να υιοθετήσουν ακόμη πιο επώδυνες περικοπές δαπανών όταν επιστρέψουν στις τυπικές απαιτήσεις μετά από μια ΔΥΕ.
Οι χώρες θα μπορούσαν να αποφύγουν τον οικονομικό γκρεμό το 2027 εάν αρχίσουν να περιορίζουν δραστικότερα τις δαπάνες από τώρα μέχρι τότε, όπως δήλωσε ο διευθυντής του think tank Bruegel, Τζερομάν Ζέτελμαγιερ.
Πρόσβαση σε μετρητά
«Οι νέοι κανόνες θα λειτουργήσουν έως ότου RRF λήξει το 2026», δήλωσε αξιωματούχος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τους νέους κανόνες δαπανών, σύμφωνα με το Politico.
Η άποψή του είναι ότι η λήξη του ταμειακού διαθέσιμου μετά την πανδημία θα οδηγήσει πολλές τοπικές κυβερνήσεις στην προσπάθεια εύρεσης μετρητών και χρηματοδότησης.
Επιτείνοντας την πίεση, η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον προεδρικό θώκο των ΗΠΑ ενδέχεται να ενθαρρύνει τις χώρες της Ε.Ε. να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αυξάνοντας περαιτέρω και τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.
Το εκτελεστικό όργανο της Ε.Ε. απέκλεισε την παράταση του RRF πέραν του 2026, καθώς αυτό είχε προωθηθεί ως έκτακτο μέτρο για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Περιορισμός των δαπανών
Μπορεί να υπάρξει ένα δίχτυ ασφαλείας σε κάποιο βαθμό. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της Ε.Ε. για τη συνοχή της θα διατεθεί μετά το 2026 και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη του κενού που δημιουργεί το RRF, όπως δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ο ίδιος προσέθεσε πως το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα (Social Climate Fund), ένα νέο εργαλείο για τη στήριξη των έργων ενεργειακής μετάβασης, θα έχει τεθεί σε ισχύ μέχρι τότε.
Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι αυτό δεν θα είναι αρκετό. Οι ανάγκες των ευρωπαϊκών κρατών θα είναι «πολύ μεγάλες για να συμβιβαστούν χωρίς να υπάρχουν περισσότερα χρήματα σε επίπεδο Ε.Ε.», δήλωσε ο Ζέτελμαγιερ, συμπληρώνοντας πως «υπάρχει η αίσθηση ότι κάποια μορφή διάδοχου μέσου του RRF θα καταστεί αναγκαία», πρόσθεσε.
Διαβάστε ακόμη:
Επενδυτική βαθμίδα: Η σκληρή» Moody’s και οι κινήσεις των οίκων αξιολόγησης για την Ελλάδα
Έγινε το επόμενο βήμα στη συνεργασία ΤΕΜΕΣ και D-Marinas για τη μαρίνα της Πύλου
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ