Πριν από ένα μήνα, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στον Λευκό Οίκο, η Πρόεδρος της Κομισιόν είχε μιλήσει με καλά λόγια για το αμερικανικό Inflation Reduction Act, τουλάχιστον στις δημόσιες δηλώσεις της: «Είναι θετικό πως υπάρχει τόσο μεγάλη επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».

Η φον ντερ Λάιεν, όμως, φαίνεται πως άλλαξε το αφήγημά της όταν οι κάμερες και οι δημοσιογράφοι εξήλθαν από την αίθουσα, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg. H Πρόεδρος της Κομισιόν προειδοποίησε τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν πως η μεροληψία του νόμου κατά των ευρωπαϊκών εταιρειών ήταν απαράδεκτη ενώ υπογράμμισε πως, χωρίς κάποια πραγματική λύση, η υπερατλαντική συμμαχία πρόκειται να υποφέρει.

Οι ΗΠΑ και η ΕΕ ήδη διαπραγματεύονται συμφωνία για τα περιορισμένα και κρίσιμα ορυκτά η οποία μπορεί, μεν, να γεφυρώσει εν μέρει τις διαφορές αλλά δεν περιορίζει τις ανησυχίες των Βρυξελλών για τον αμερικανικό προστατευτισμό.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται πως έχει απηυδήσει όσον αφορά τη φαινομενικά πειθήνια προσέγγιση των Ευρωπαίων στους πεπαλαιωμένους, κατά τον ίδιο, εμπορικούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με το στέλεχος της δικηγορικής Hogan Lovells και μέλος της πρώην κυβέρνησης Τραμπ, Κέλι Αν Σω, «η Ευρώπη εξεπλάγη πως η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν αντέστρεψε την εμπορική στάση που είχε υιοθετήσει ο Τραμπ. Φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει πως η πολιτική όσον αφορά το διεθνές εμπόριο έχει αλλάξει».

Εάν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη καταφέρουν να επιδιορθώσουν τις σχέσεις τους, μπορεί να αποτελέσουν την «ασπίδα» της Δύσης εναντίον της σινορωσικής συμμαχίας. Εάν, όμως, οι διαπραγματεύσεις αυτές αποτύχουν, ένας νέος υπερατλαντικός εμπορικός πόλεμος μπορεί να περιορίσει την παγκόσμια ανάπτυξη και να πλήξει την οικονομική σταθερότητα.

Γέφυρες

Από τη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του, ο Μπάιντεν έχει προσπαθήσει να επιδιορθώσει τη ζημιά στις διεθνείς σχέσεις που προκάλεσε ο προκάτοχός του. Το 2021, οι Μπάιντεν και φον ντερ Λάιεν συμφώνησαν για «κατάπαυση του πυρός» όσον αφορά τις επιδοτήσεις που δόθηκαν στις Airbus SE και Boeing Co., ενώ και οι δύο πλευρές έχουν άρει τους δασμούς σε εξαγωγές συνολικής αξίας $11,5 δισ. 

H «ειρηνευτική διαδικασία» αυτή εξασφάλισε αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ της Εκπροσώπου Εμπορίου των ΗΠΑ Κάθριν Τάι και του Ευρωπαίου ομολόγου της, Βάλντις Ντομπρόβσκις. H κατάσταση αυτή έχει, επίσης, δημιουργήσει και τη βάση συνεργασίας για την αντιμετώπιση πολλών σοκ, δεδομένων των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πολιτικής μηδενικών κρουσμάτων της Κίνας αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία.

Πόλεμος στην Ευρώπη

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανάγκασε την Ευρώπη να επαναπροσεγγίσει την ενεργειακή της πολιτική και να περιορίσει την επιρροή της Ρωσίας, ενώ η πανδημία ανάγκασε τις ΗΠΑ να διαφοροποιήσουν την εφοδιαστική τους αλυσίδα πέραν της Κίνας.

Αρχικά, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. είχαν προσηλωθεί στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων εναντίον του Πούτιν, κάτι το οποίο δημιούργησε και τη νέα υπερατλαντική ενεργειακή συμμαχία.

Αν και οι ηγέτες των δύο πλευρών προσέγγισαν την εμπορική αυτή συνεργασία θετικά μετά από την πολύχρονη εμπορική τους διαμάχη, το ενιαίο μέτωπό τους εναντίον της Ρωσίας υπέκρυπτε ορισμένες σημαντικές διαφορές σε ό,τι αφορά την προσέγγισή τους προς το εμπόριο.

Παρά τις δηλώσεις του Μπάιντεν για συνεργασία με την Ευρώπη, ο Αμερικανός Πρόεδρος προσηλώνεται στον εμπορικό πόλεμο εναντίον της Κίνας αντί να επιδιορθώσει τις πληγές της Δυτικής συνεργασίας που προκάλεσε ο προκάτοχός του, σύμφωνα με Ευρωπαίο ανώτατο αξιωματούχο.

Πράσινες επιδοτήσεις

Εδώ και ένα περίπου χρόνο, τα στελέχη τόσο των Βρυξελλών όσο και της Ουάσινγκτον έχουν προσφέρει γενναίες επιδοτήσεις ως μέρος της προσπάθειας αναχαίτισης της κλιματικής αλλαγής.

Οι «πράσινες» επιδοτήσεις αυτές είχαν κάποτε χαρακτηριστεί ως ένα σενάριο «win-win» τόσο για τον πλανήτη όσο και για τις εταιρείες αυτές καθαυτές, οι οποίες θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις κινεζικές και να βελτιώσουν τις εκπομπές αερίων τους.

Η δημοφιλία των μέτρων αυτών των δυτικών κυβερνήσεων έχει δημιουργήσει μία γενικότερη αλλαγή στο παγκόσμιο εμπόριο καθαρής ενέργειας, ενώ οι κυβερνήσεις αναμένεται να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) κατά 61% στα $2,1 τρισ. μέχρι το 2030, σύμφωνα με τον ΙΕΑ.

Το αμερικανικό Inflation Reduction Act σκοπεύει να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των δυτικών εταιρειών και να φέρει την επανάσταση στην αμερικανική αγορά καθαρής ενέργειας, μέσω διοχέτευσης $369 δισ. σε φοροαπαλλαγές και άλλα κίνητρα.

Η Κομισιόν έχει, από την πλευρά της, δημιουργήσει το Net Zero Industry Act το οποίο διευκολύνει την πρόσβαση των ευρωπαϊκών εταιρειών σε ό,τι αφορά τις επιδοτήσεις για νέες τεχνολογίες καθαρής ενέργειας.

Σύμφωνα με το ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Εμπορίου της κυβέρνησης Κλίντον, Μπιλ Ράινς, «οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν πως οι επιδοτήσεις που προσφέρουν οι ΗΠΑ ήταν τόσο μεγάλες που θα προσέλκυαν σωρεία ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, κάτι που θα έπληττε τη βιομηχανία της Γηραιάς Ηπείρου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι δύο πλευρές του Ατλαντικού, πια, εξελίσσονται παράλληλα, αφού προσφέρουν παρόμοια κίνητρα».

Διχόνοια

Το Inflation Reduction Act είχε προκαλέσει πληθώρα αντιδράσεων στις Βρυξέλλες, οι οποίες θεωρούσαν τις επιδοτήσεις αυτές ως αθέμιτο ανταγωνισμό ο οποίος θα απομυζούσε τις κύριες βιομηχανίες της Ευρώπης. Παράλληλα, υποστήριζε πως η νομοθεσία όσον αφορά για τα κρίσιμα ορυκτά θα δημιουργούσε υπέρμετρο ανταγωνισμό μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε. για τα εκτός Κίνας αγαθά, κάτι το οποίο θα έκανε τις ευρωπαϊκές εταιρείες έρμαια της κινεζικής εφοδιαστικής αλυσίδας.

Η Ε.Ε. είχε, προσωρινά, μελετήσει την πιθανότητα να δημιουργήσει θέμα για το Inflation Reduction Act μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου αλλά αποφάσισε πως μία τέτοια ανοιχτή αντιπαράθεση θα υπέσκαπτε το ενιαίο μέτωπο κατά της Ρωσίας.

Συμφωνία

Η προτεινόμενη συμφωνία για τα κρίσιμα ορυκτά θέτει νέους κανόνες οι οποίοι αποσκοπούν στη μείωση της εξάρτησης της Δύσης από τις κινεζικές πρώτες ύλες. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ θα παρέχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στις επιδοτήσεις του Inflation Reduction Act προς τις ευρωπαϊκές εταιρείες.

Ως απώτερο στόχο, οι ΗΠΑ θέλουν να δημιουργήσουν έναν «όμιλο» χωρών με παρόμοιο σκεπτικό και στόχους, οι οποίες θέλουν να απομακρυνθούν από την Κίνα και τις πρώτες ύλες που αυτή παρέχει για τη δημιουργία νέων τεχνολογιών όπως ηλεκτρικά οχήματα και μπαταρίες. Η συμφωνία αυτή αποτελεί πρωτεύοντα στόχο για την Ε.Ε., της οποίας το 98% των σπάνιων ορυκτών προέρχονται από την ασιατική χώρα. 

Παρ’ όλα αυτά, η συμφωνία δεν πρόκειται να επιλύσει όλες τις διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Οι Ευρωπαίοι ανησυχούν πως σε περίπτωση νίκης του Τραμπ στις επερχόμενες αμερικανικές εκλογές, οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν σε ένα καθεστώς επιθετικού εμπορικού πολέμου τον οποίο η Κίνα θα χρησιμοποιήσει προς όφελός της. Σημειωτέον πως η Κίνα είχε καταφέρει να ενισχύσει τις εμπορικές της σχέσεις με την Ευρώπη κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ.

Οικονομία

Δεδομένων των διμερών σχέσεων των Ευρωπαίων με την Κίνα, είναι ξεκάθαρο πως η Ε.Ε. δε θα προσπαθήσει να διακόψει οποιεσδήποτε σχέσεις με την ασιατική οικονομία, αλλά γνωρίζει πως πρέπει να υπεραμυνθεί των συμφερόντων της, ιδιαίτερα δεδομένου του αυστηρού τόνου που έχει λάβει το Πεκίνο κατά της προσέγγισης της Λιθουανίας στο ζήτημα της Ταϊβάν, όταν οι αρχές της ευρωπαϊκής χώρας είχαν δεχθεί τη δημιουργία προξενείου στο Βίλνιους.

Η επιθετική προσέγγιση του εμπάργκο των λιθουανικών προϊόντων από την Κίνα που επέβαλε η κυβέρνηση της ασιατικής χώρας αποδείχθηκε λανθασμένη, αφού τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη έχουν πια περιορίσει την έκθεση των κρίσιμων τομέων της τεχνολογίας και στρατιωτικού εξοπλισμού προς τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου ως αντίποινα.

Ατσάλι

Οι ΗΠΑ ελπίζουν πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα δημιουργήσει νέα εργαλεία έτσι ώστε να τιμωρήσει τον κυβερνητικό παρεμβατισμό της Κίνας η οποία δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό στην παγκόσμια αγορά μέσω της στήριξης που προσφέρει στις κινεζικές εταιρείες ατσαλιού και αλουμινίου.

Η Τάι πρότεινε, πρόσφατα, τη δημιουργία μίας διεθνούς συμμαχίας χωρών οι οποίες θα αυξήσουν τους δασμούς στην εισαγωγή ξένου ατσαλιού και αλουμινίου από εταιρείες με αυξημένες εκπομπές ρύπων, κάτι το οποίο προφανώς θα πλήξει την Κίνα. 

Το χρονοδιάγραμμα για τη δημιουργία αυτού του συμφώνου, το οποίο φέρει την ονομασία Global Arrangement on Sustainable Steel and Aluminum, θα πρέπει να λάβει χώρα μέχρι τον Οκτώβριο, αλλιώς τα πράγματα θα επιστρέψουν στην προ-Μπάιντεν εποχή του εμπορικού πολέμου από την 1η Ιανουαρίου του 2024 όταν θα επιστρέψουν αυτόματα σε ισχύ οι δασμοί της πρώην κυβέρνησης Τραμπ.

Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσεγγίζει την βελτίωση της υπερατλαντικής συμμαχίας θετικά, οι Βρυξέλλες δε φαίνονται έτοιμες να δεχθούν την πρόταση της κυβέρνησης Μπάιντεν για το ατσάλι.

Οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές υποστηρίζουν πως η πρόταση είναι αμφιλεγόμενη αφού οι Αμερικανοί ζητούν την εξαίρεση των αμερικανικών εταιρειών ατσαλιού και αλουμινίου από τον ευρωπαϊκό φόρο άνθρακα, κάτι που όπως τονίζουν θα παραβαίνει τους κανονισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οι ΗΠΑ, από την άλλη, υποστηρίζουν πως οι ευρωπαϊκοί κανόνες πλήττουν υπερβολικά τις εξαγωγές των αμερικανικών βιομηχανιών.

Συμμαχία

Όπως και να έχουν τα πράγματα, η συμμαχία αυτή είναι μείζονος συμμαχίας, ιδιαίτερα δεδομένης της νέας σινορωσικής στρατηγικής συνεργασίας. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη αποτελούν τις μεγαλύτερες δημοκρατικές δυνάμεις του πλανήτη, ενώ το εμπόριο μεταξύ τους αποτελεί το 42% του παγκόσμιου ΑΕΠ και απασχολεί 10 εκατομμύρια άτομα.

Εάν οι δύο πλευρές καταφέρουν να επιλύσουν τις διαφορές τους, τα υπόλοιπα κράτη του γκρουπ G7 μπορεί να πειστούν να εισέλθουν σε μία συμμαχία η οποία θα επιβάλει στην Κίνα τη συμμόρφωση με τους διεθνείς κανόνες που θα θέσουν.  Όπως τόνισε και η αντιπρόεδρος της Asia Society, Γουέντι Κάτλερ, «μία συμμαχία Ε.Ε.-ΗΠΑ αποτελεί κύρια απειλή για την πρωτοκαθεδρία της Κίνας την οποία το Πεκίνο δε θα μπορέσει να αγνοήσει».

Διαβάστε ακόμη:

Μειώνεται η ρευστότητα και αυξάνεται η μεταβλητότητα στην αγορά των crypto (γράφημα)

Χρηματιστήριο Αθηνών: Στο «φώτο φίνις» πέτυχε την 6η διαδοχική άνοδο

Εξαγορά Credit Suisse: Tο άκρως απόρρητο σχέδιο της UBS από το 2020 (γράφημα)